صنایع دستی اصفهان اینقدر متنوع و پر تعداد است که ده ها و صد ها مقاله نیاز است تا بتوان آن ها را معرفی کرد . یکی از صنایع دستی اصفهان تولید سفره قلمکار است . سفره قلمکار پارچه های نقش دار شده ای هستند که زیبایی خاصی را به میز شما میدهند .
معرفی صنایع دستی اصفهان
همانطور که در مقاله های قبلی به معرفی صنایع دستی اصفهان مانند خاتم کاری ، قلمزنی ، میناکاری ، فیروزه کوبی ، ظروف الماس تراش شده و .. پرداختیم در این مقاله هم قصد داریم یکی دیگر از صنایع دستی اصفهان را به شما هنر دوستان گرامی معرفی نماییم . سفره قلمکار یکی از صنایع دستی اصفهان است که بسیار محبوب و پر خواهان است . دلیل این محبوبیت هم تنوع در مدل های ان و قیمت مناسب ان است .
قلمکاری یا چیت سازی
قلمکاری یا چیت سازی چاپ نقش بر روی پارچه است . معنی هنری کلمه ی قلمکاری که از دو بخش قلم و کاری تشکیل شده به معنای کار با قلم است . یعنی با قلم بر روی پارچه نقش هایی را ایجاد نماییم . قدمت این هنر هم مانند سایر صنایع دستی اصفهان به گذشته های دور باز می گردد اما اوج این هنر در دوران حکومت شاه عباس اول بوده است و دلیل ان هم توجه ویژه شاه و درباریان به صنایع دستی و هنر بوده است . در این دوران انواع مختلفی از سفره های قلمکاری تولید میشده است .
تاریخچه قلمکاری
قلمکاری در دوران حکومت صفویه پر رونق بود و این رونق تا اواسط حکومت قاجاریان ادامه داشته است و کم کم از ان زمان به بعد از رونق افتاده است . این هنر یکی از مهم ترین صنایع دستی اصفهان بوده است ولی کم کم از رونق افتاده است البته در زمان حاضر با توجه ویژه ای که توسط اساتید و هنر مندان به این هنر شده در حال توسع و به رونق رسیدن است .
سابقه ی روشنی برای قلمکاری و چیت سازی در دست نیست ولی بسیاری از هنر شناسان بر این عقیده اند که پیدایش این هنر از زمان غزنویان بوده است .
قلمکاری تلفیق چند هنر
در صنایع دستی اصفهان تلفیق هنر ها بسیار رواج دارد . با توجه به طرح های قلمکاری به این مطلب میتوان پی برد که طرح های مورد استفاده در صنایع دستی قلمکاری با طرح های گچ بری ، منبت کاری و چند هنر دیگر مشابه است و میتوان این مطلب را دریافت که قلمکاری بر روی پارچه تلفیقی از هنر های گچ بری ، منبت کاری و قالی بافی بوجود امده است . البته این مطلب فقد در حد حدس هنر شناسان و تاریخ دانان بوده و هیچ سند معتبری برای اثبات این مدعا در دسترس نیست .
قلمکاری از گذشته تا کنون
همانطور که از اسم قلمکاری مشخص است در گذشته بر روی پارچه های پنبه ای و یا شاید ابریشمی با قلم نقش هایی را نقاشی میکردند . با گذشت زمان و افزایش درخواست و نیاز به افزایش سرعت تولید این محصول هنری ، طرح ها را بتدریج بر روی پارچه به روش های مختلفی چاپ کردند و با گذشت زمان تغییرات زیادی بر روی این صنایع دستی ایجاد شد تا به زمان حاضر رسیده است .
در زمان حاضر اصفهان مانند بسیاری از هنرهای دیگر قطب و پایتخت این نوع از صنایع دستی هم هست و هنر مندان زیادی در اصفهان مشغول ایجاد طرح و یا تولید سفره های قلمکاری هستند . در گذشته لباس مردان و زنان هم قلمکاری می شده است اما به تدریج و با گذشت زمان بیشتر قلمکاری بر روی سفره انجام شده است .
روش انجام قلمکاری
در زمان حاضر قلمکاری به وسیله ی چاپ طرح به وسیله ی قالب های چوبی برجسته و طرح دار و اغشته به جوهر بر روی پارچه های ابریشمی انجام می شود . میتوان گفت قالب سازی قلمکاری پایه ی اصلی این نوع از صنایع دستی را تشکیل می دهد و اصلی ترین بخش تولید این صنایع دستی ، تولید قالب چیت سازی است . این قالب ها توسط افرادی که حرفه ی ان ها قالب سازی چیت سازی است بر روی چوب درختان گلابی یا زال زالک و در چند رنگ ساخته می شود .
رنگ مورد استفاده در صنایع دستی قلمکاری
در گذشته در صنایع دستی قلمکاری از رنگ های طبیعی و بدون ضرر استفاده می شده است ولی در زمان حاضر و خلاف آنچه که گفته می شود میتوان گفت اکثرا از رنگ های شیمیایی برای تولید پارچه های قلمکاری استفاده میکنند البته هنوز هم کسانی هستند که از رنگ های طبیعی استفاده کنند ولی تعدادشان بسیار کم است .
تفاوت قلمکاری و چیت سازی
بر خلاف تصور عموم قلمکاری و چیت سازی دو هنر جداگانه اند که به اشتباه یکی در نظر گرفته می شوند . هنر چیت سازی عبارت است از ایجاد نقش به وسیله ی قالب های رنگی است اما هنر اصیل قلمکاری همانطور که از اسمش مشخص است یعنی ایجاد نقش بر روی پارچه با استفاده از قلم و اگر چاپ نقش بر روی پارچه انجام شود قلمکاری نیست و چیت سازی است .
نوع پارچه مورد استفاده در قلمکاری
به طور کلی پارچه هایی که در این نوع صنایع دستی به کار گرفته می شوند عبارت اند از : پارچه های پنبه ای و ابریشمی و کرباس . پارچه های مورد استفاده در قلمکاری باید نخی باشد چون رنگ پذیری پنبه بسیار بیشتر از پشم است . به همین دلیل از پارچه های پشمی در این نوع هنر استفاده نمی کنند .
نقوش مورد استفاده در قلمکاری
نقش ها در صنایع دستی اصفهان از هنر های مختلف ایجاد می شود
به طور کلی نقوشی که در قلمکاری مورد استفاده قرار گرفته می شود عبارت اند از :
جانوران اهلی و وحشی ، مناظر طبیعی ، اثار تاریخی ، مینیاتور ، شکارگاه ها ، نوازندگان ، گل و بوته اسلیمی ، کتیبه های مزین به اشعار شاعران مخصوصا محتشم کاشانی و …
خرید صنایع دستی
برای خرید صنایع دستی اصفهان باید به میدان نقش جهان اصفهان بروید و در بین انبوه مغازه ها محصول هنری مورد نظر را پیدا کرده و خریداری نمایید . اما فروشگاه خاتم خانه این امکان را برای شما فراهم کرده که در ارامش کامل و در منزل خود دنیایی از صنایع هنری اصفهان را مشاهده کرده ، با انواع ان اشنا شوید و صنایع دستی مورد نظر خود را فقط با چند کلیل با امنیت کامل خریداری نمایید و درب منزل تحویل بگیرید .