تخته نرد
تخته نرد وسیله ی یکی از پرطرفدار ترین بازی های فکری دنیا است .در واقع نرد نام این بازی فکری است و تخته ای که بر روی ان این بازی فکری انجام می شود تخته نرد نامیده می شود . نرد یا نردشیر یا وینشیر نام های مختلف این بازی فکری است . این بازی بیشتر متکی به برنامه ریزی تمرکز شمارش و شانس است . این بازی دونفره است و حرکت مهره ها بر اساس اعدادی است که تاس ها نشان می دهند .
روش بازی تخت نرد
تخته نرد بازی فکری و دو نفره است . در این بازی دو شرکت کننده مهره های خود را بر اساس اعدادی که تاس ها نشان می دهند در جهت عقربه های ساعت و یا خلاف جهت عقربه های ساعت حرکت می دهند . کسی که زود تر بتواند مهره های خود را از صفحه خارج کند برنده ی بازی است . در بعضی از مناطق ایران به این بازی نردستان یا تخته نردستان می گویند .
تاریخچه تخته نرد
کاوش های انجام شده در شهر سوخته نشان می دهد که 3000 سال پیش از میلاد این بازی در ایران انجام می شده است . در کاوش های انجام شده از شهر سوخته مجموعه ای شامل 60 مهره و دو تاس در یک صفحه یافت شده است که نگاره ای از مار بر روی ان است . در تمام کشورها و ملت ها ایران به عنوان نیا و مادر این بازی شناخته می شود . نخستین بازی فکری که تا کنون از بشر کشف شده تخته نرد مربوط به شهر سوخته شوش است که یک مجموعه 60 مهره ای و دو تاس در یک صفحه که نگاره ای از مار که بیست بار به دور خود گردیده بوده است .
پیدایش تخته نرد امروزی
قدیمی ترین اسنادی که از نوع امروزی بازی نرد به دست امده سندهای معتبر و ایرانی است و حاکی از این مطلب است که این بازی در زمان ساسانیان و توسط وزیر باهوش و با تدبیر این سلسله یعنی بزرگمهر بزرگ ساخته شده است . سند اول یک نوشته ی پهلوی به نام چترنگ نامک است که میگوید بازی تخته نرد را بزرگمهر در جواب بازی شطرنجی که پادشاه هندوستان برای انوشیروان می فرستد ابدا میکند و به افتخار اردشیر بابکان به نیواردشیر یعنی اردشیر نجیب نام گذاری میکند . اردشیر بابکان بنیان گذار سلسه ی ساسانیان بوده است .
تخته نرد در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی
حکیم ابوالقاسم فردوسی در بخشی از شاهنامه به نام << در نهادن شطرنج >> به نحوه ساخت تخته نرد توسط بزرگمهر می پردازد و این قسمت با اشعار زیر اغاز می گردد
سپاس از خداوند خورشید و ماه
که رَستم ز بوزرجمهر و ز شاه
چون این کار دلگیرت آمد به بُن
ز شطرنج باید که رانم سَخُن
چنین آگهی یافت شاه جهان
ز گفتار بیدار کار آگاهان
که آمد فرستادهٔ شاه هند
ابابیل و چتر و سواران سند
بیاورد پس نامه‌ای بر پرند
نبشته به نوشین روان رای هند
بدانند هر مهره‌ای را به نام
که گویند پس خانه او کدام
پیاده بدانند و پیل و سپاه
رخ و اسپ و رفتار فرزین و شاه
گر این نغزبازی به جای آورند
درین کار پاکیزه رای آورند
همان باژ و ساوی که فرمود شاه
بخوبی فرستم بران بارگاه
و گر نامداران ایران گروه
ازین دانش آیند یکسر ستوه
چو با دانش ما ندارند تاو
نخواهند زین بوم و بر باژ و ساو
تاریخچه تخته نرد از نگاهی دیگر
ارسال شطرنج از هندوستان به ایران
در زمان پادشاهی انوشیروان خسرو پسر قباد پادشاه هند ( دیور سام بزرگ ) برای سنجش و دانش خرد ایرانیان و اثبات برتری خود شطرنجی که مهره های ان از زمرد و یاقوت بود به همراه هدایایی نفیس به دربار ایران فرستاد و ( تخت ریتوس ) دانا را نیز گمارده این کار ساخت .
او در نامه ای به پادشاه ایران نوشت : ( از انجا که شما شاهنشاه ما هستید دانایان شما باید از دانایان ما برتر باشند . پس یا روش و شیوه آنچه را که به نزد شما فرستاده ایم ( شطرنج ) باز گویید و یا پس از این سله و باج برای ما بفرستید .
بزرگمهر و شطرنج
شاه ایران پس از خواندن نامه چهل روز زمان خواست و هیج یک از دانایان در این چند روز راه و روش آن را نیافت تا اینکه روز چهلم دانشمند بزرگ ، بزرگمهر که جوانترین وزیر انوشیروان بود به پا خواست و گفت : این شطرنج را چون میدان جنگ ساخته اند که دو طرف با مهره های خود با هم میجنگند و هر کدام خرد و دور اندیش بیشتری داشته باشد پیروز می شود .
او رازهای کامل بازی شطرنج و روش چیدن مهره ها را گفت . شاهنشاه سه بار بر او درود فرستاد و دوازده هزار سکه به او پاداش داد. پس از آن ( تخت ریتوس ) با بزرگمهر به بازی پرداخت .
بازی شطرنج بین بزرگمهر و فرستاده هند
بزرگمهر سه بار بر تخت ریتوس پیروز شد روز بعد بزرگمهر تخت ریتوس را به پیش خود خواند و وسیله بازی دیگری را نشان داد و گفت : اگر شما پاسخ این بازی را دادید ما خدمت گذار شما هستیم و اگر نتوانستید شما باید خدمت گذار ما باشید .
دیور سام چهل روز زمان خواست اما هیچ یک از دانایان ان سرزمین نتوانستند ( وین اردشیر ) یا تخت نرد را چاره گشایی کنند و به این ترتیب شاه هندوستان پذیرفت خدمتگذار ایران باشد.
مفهوم اعداد و نام ها در تخته نرد
۳۰ مهره نشانگر ۳۰ شبانه روز / ۲۴ خانه : نشانگر ۲۴ ساعت شبانه روز / ۴ قسمت زمین : ۴ فصل سال / ۵ دست بازی : ۵ وقت یک شبانه روز / ۲ رنگ سیاه وسفید شب و روز / هر طرف زمین دو خانه دارد : ۱۲ ماه سال
تخته نرد : کره زمین / زمین بازی اسمان / تاس ستاره بخت و اقبال / گرش تاسها گردش ایام / مهره ها انسانها / گردش مهره در زمین حرکت و زندگی انسانها / برداشتن مهرها در پایان بازی : مرگ انسانها است
مفهوم اعداد تاس
1- یگانگی خداوند
2- اسمان و زمین
3- اندیشه نیک : گفتار نیک کردار نیک
4- شمال جنوب شرق غرب
5- خورشید ماه ستاره آتش و رعد
6- شش روز آفرینش
تخته نرد و صفحه شطرنج خاتم
همیشه پیوند هنر های مختلف توانسته ابداء های بسیار خوبی را ایجاد کند . یکی از این اتفاقات ، پیوند هنر خاتم کاری که یکی از صنایع دستی اصفهان است با بازی فکری تخته نرد است . تخته نرد و صفحه های شطرنج خاتم کاری که بعضا با هنر مینیاتوری هم ترکیب می شود و صنایع دستی بینظیر و زیبایی به نام تخته نرد خاتم را ایجاد میکند باعث زیبا تر شدن این بازی فکری شده است . تنوع تخته نرد های خاتم بسیار زیاد است و انواع مختلفی از این نوع صنایع دستی تولید شده است . در مقاله های قبل به صنایع دستی خاتم کاری اشاره شد که می توانید با مطالعه ان ها اطلاعات جامعی از خاتم کاری بدست اورید .
خرید تخته نرد خاتم کاری
برای خرید انواع تخته نرد های خاتم با شکل ، رنگ و کیفیت های گوناگون فقط کافیست به سایت صنایع دستی خاتم خانه مراجعه کرده و با مشاهده انواع صنایع دستی از جمله تخته نرد های خاتم کاری مدل مورد نظر خود را خریداری نموده و درب منزل دریافت نمایید .
برای خرید تخته نرد خاتم کلیک کنید