مینیاتور یا نگارگری
کلمه ی مینیاتور به معنای طبیعت زیبا و ظریف است و در ایران به نقاشی های ظریف و کوچک گفته می شود . اکثر محققان بر این باورند که مینیاتور در ایران ابداء شد و سپس به خارج از ایران منتقل گشت و سپس دوباره به ایران بازگشت . نگارگری در ایران تکمیل شد و به اوج ارزش هنری خود رسید . ریشه ی مینیاتور ترسیم طبیعت در ابعاد کوچک است اما نباید پنداشت که نگار گری فقط به ترسیم کوچک از طبیعت محدود می شود بلکه ترسیم کامل از یک منظره طبیعی البته در ابعاد کوچک و یا ترسیم اشکال غیر از ترسیم طبیعت نیز در این هنر وجود دارد و همین امر باعث می شود که مینیاتورسازی از سایر زیر مجموعه های نگار گری متمایز می سازد .
اوج هنر مینیاتور
هرچند اوج هنر مینیاتوری را میتوان در دوران صفویه جستجو کرد اما هنر نگار گری زمانی جان تازه گرفت که هنرمندان مینیاتوریست توانستند به دربار عباسیان راه پیدا کنند اما متاسفانه بخش زیادی از اثار هنرمندان این دوره بر اثر حمله ی مغولان از بین رفت .
مکتب های اصلی نگارگری
1 – مکتب شیراز
2 – مکتب قزوین
3 – مکتب هرات
4 – مکتب اصفهان
5 – مکتب تبریز
مکتب مینیاتور شیراز
مکتب شیراز را باید در دو دوره مورد توجه و بررسی قرار داد .دوره اول که در قرن هشتم هجری بود و دوره دوم که قرن نهم هجری را شامل می شود . دوره اول مکتب مینیاتور شیراز همزمان با اوج رونق نگارگری در تبریز بوده است . دلیل رونق نگارگری در شیراز این دوره ، دور ماندن شیراز از اسیب حمله ی مغولان است . در دوران دوم نگارگری در شیراز هنرمندان نگارگری از هرات و سمرقند به شیراز امدند و باعث پیشرفت و پختگی این هنر در شیراز شدند . از مهمترین مشخصه های نگارگری این دوره شیراز میتوان استفاده از رنگ های روشن و پیشرفت در ترسیم صورت و رخ و پیکر ها را اشاره کرد .
مکتب مینیاتور هرات
در دوره ی حکومت شاهرخ فرزند تیمور در هرات ، به دلیل علاقه او به هنر ، نگارگری رونق یافت و اثار ارزشمندی در آن دوران ایجاد شد . از هنرمندان معروف و به نام مینیاتوریست ان زمان میتوان به مولانا علی و مولانا قیام الدین اشاره کرد . پس از فوت شاهرخ ، هنر مینیاتور دچار رکود شد اما پس از به حکومت رسیدن سلطان حسین دوبار نگارگری رونق یافت .
مکتب مینیاتور تبریز
در ابتدای حکومت صفویان و در زمان حکومت شاه اسماعیل اول ، او تبریز را پایتخت خود قرار داد و به دلیل علاقه او به هنر ، هنرمندان زیادی را به تبریز دعوت کرد که مشهور ترین آن ها کمال الدین بهزاد بوده است . در این دوران اثار بسیار ارزشمندی از جمله شاهنامه فردوسی و خمسه نظامی به یادگار مانده است . از مهم ترین مشخصه های مینیاتور در این دوران میتوان به قدرت بالا در طراحی پیکر ها و صورت ها ، ترکیب بندی های استادانه و استفاده بیش از پیش از رنگ ابی فیروزه ای نام برد .
مکتب مینیاتور اصفهان
همزمان با انتقال پایتخت از تبریز به اصفهان و در زمان حکومت شاه عباس اول هنر نگارگری نیز به اصفهان منتقل شد و به اوج خود رسید . در این زمان هنرمندان مینیاتوریست از شهر های مختلف به اصفهان امدند و با حمایت های دربار اثار بسیار ارزشمندی را ایجاد نمودند . در این دوران و همزمان با انتقال ارامنه به جلفای اصفهان هنر ایرانی از هنر نگار گری اروپایی تاثیر گرفت و دستخوش تعقییراتی شد و حتی چند تن از نقاشان معروف غربی به دربار پادشاهی راه پیدا کردند . در این دوران مینیاتور اصفهان علاوه بر ترسیم پیکر و چهره و دیوار نگاری در دربار پادشاهی سفارشات مختلفی از تجار و متمولین برای ترسیم نگارگری بر دیوار منازل انها باعث رونق هرچه بیشتر این هنر در این دوره گردید .
تلفیق نگارگری با شعر و عرفان
هنر نگارگری هم مانند سایر هنر ها با شعر و عرفان پیوندی ناگسستنی داشته و دارد و با ترکیب این دو هنر ارزشمند ، اثار گرانبهایی ایجاد شده است . همین ویژگی باعث شده تا هنر ایرانی از سایر هنر های کشورهای دیگر متمایز باشد . از جمله این تلفیقات را میتوان تزیین کتب اشعار شاعران بزگ مانند شاهنامه فردوسی یا خمسه نظامی با مینیاتور لیلی و مجنون نام برد .
فرشچیان استاد مینیاتور در زمان حال
نگارگری در زمان حال مدیون دستان پر هنر استاد فرشچیان است و مینیاتور فرشچیان باعث زنده نگه داشتن و شکوفا شدن نگارگری در زمان حاضر شده است . از محبوب ترین و معروف ترین اثار مینیاتور فرشچیان میتوان به نگارگری روز عاشورای استاد فرشچیان اشاره کرد که اثری بسیار زیبا و ماندگار است . امروزه در شهر های مختلف مخصوصا اصفهان استادان بسیار زیادی در رشته نگارگری مشغول هنرنمایی هستند و سعی در حفظ این هنر بسیار ارزشمند دارند .
تلفیق نگارگری با خاتم کاری
امروزه اثار بسیار نفیسی از تلفیق هنر خاتم کاری با هنر نگار گری به وجود می اید که باعث زیبا تر شدن هر دو هنر شده است . صفحه های شطرنج خاتم و مینیاتور از جمله ی این اثار است . فروشگاه خاتم خانه امکان تهیه ی این کالا ها را با کیفیت بسیار بالا و قیمت مناسب برای هنر دوستان گرامی فراهم کرده است .